شهلا حسینی

گیاهان دارویی از گذشته تاکنون در جنبه های مختلف مورد استفاده قرار گرفته‌اند. جنس Thymus از تیره نعنائیان میباشد که دارای 928 گونه در سرتاسر جهان است که از این تعداد 18 جنس معطر آن در ایران می‌روید. گونه T. kotschyanus (آویشن کوهی) دارای مصارف دارویی و غذایی متعددی است که در این تحقیق اکوتیپ هایی از این گونه از منطقه کوسالان استان کردستان جمع آوری شده و بعضی از خواص زیستی آن مورد بررسی قرار گرفته است. پارکینسون دومین بیماری تحلیل رونده عصبی است که با از دست دادن نورون های دوپامینرژیک در توده سیاه مغز مشخص می‌شود. عوامل ارثی و اکتسابی متعددی در ایجاد بیماری نقش دارند که از جمله آنها می‌توان به استرس اکسیداتیو اشاره کرد. استرس اکسیداتیو می‌تواند با جهش در ژن‌های دخیل در پویایی میتوکندری، باعث اختلال در عملکرد آن شود و آپوپتوز ناشی از آنرا افزایش دهد. روتنون یک نوع آفت‌کش است که می‌تواند اثرات مضری را بر سلامت انسان بگذارد. روتنون می‌تواند فعالیت کمپلکس I زنجیره انتقال الکترون را متوقف کند و به این طریق کل زنجیره مختل شده و به تبع آن موجب اختلال فعالیت میتوکندری و افزایش استرس اکسیداتیو و آپوپتوز می‌شود. در این مطالعه توان آنتی‌اکسیدانی عصاره و اسانس گیاه آویشن کوهی در افزایش زنده‌مانی مدل سلولی پارکینسون ایجاد شده با روتنون با روش رنگ سنجی MTT و ایمونوسیتوشیمی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین توان ضد باکتریالی عصاره و اسانس نیز بر روی دو سویه باکتریایی Bacillus subtilis و Salmonella typhi توسط تست آنتی‌بیوگرام با روش دیسک دیفیوژن و روش رقت لوله ایی برای محاسبه MIC و MBC مورد ارزیابی قرار گرفت. لازم به ذکر است که آزمون های ارزیابی توان آنتی اکسیدانی عصاره و اسانس با روشهای سنجش میزان کاهندگی آهن و توان مهارکنندگی رادیکال DPPH انجام شد. همچنین محتوای فنل و فلاونویید تام گونه مورد مطالعه به ترتیب با روشهای فولین سیوکالتیو و روش رنگ سنجی کلرید آلومینیوم مورد ارزیابی قرار گرفت. ترکیبات شیمیایی اسانس گونه آویشن کوهی نیز با دستگاه GC-MS آنالیز شد. نتایج به دست آمده نشان داد که این گونه دارای توان کاهندگی و مهار کنندگی رادیکال قابل توجهی است و این می تواند ناشی از محتوای بالای فنل و فلاونویید گیاه باشد. هر چند در مقایسه با استانداردهای اسید آسکوربیک و ترولوکس اختلاف معنی داری به نفع عمکلکرد استانداردها را نشان داد، ولی دارا بودن IC50،557 میکروگرم بر میلی لیتر از عصاره برای مهار رادیکال DPPH نشان از پتانسیل آنتی اکسیدانی بالای این گونه است. محتوای فنل و فلاونویید به ترتیب (38/25 میلی گرم اسید گالیک در گرم عصاره) و (91/58 میلی گرم کوئرسیتین در گرم عصاره) بودند. آزمون مهار رشد و تکثیر سویه های های باکتریایی گرم مثبت (B. subtilis) و گرم منفی (S. typhi) نشان داد که عصاره تنها در غلظت 300 میکروگرم بر میلی لیتر هاله عدم رشد برای سویه B. subtilis ایجاد کند ولی اسانس این گونه در تمامی غلظت ها بر روی هر دو سویه موثر بوده و قطر هاله عدم رشد آن برای هر دو سویه در بالاترین غلظت (300 میکرو لیتر بر میلی لیتر) بیشتر از آنتی بیوتیک (کنترل مثبت) بوده است. نتیجه آزمون رقت لوله ایی تاثیر عصاره و اسانس بر سویه های مورد مطالعه نشان داد که MIC و MBC عصاره برای هر دو سویه به ترتیب (mg/ml 100 و 200) بود و برای اسانس در سویه گرم مثبت (MIC 0.78 µl/ml) و (MBC 1.56 µl/ml) و در سویه گرم منفی (MIC 0.39 µl/ml) و (MBC 0.78 µl/ml) بود که میزان مهارکنندگی و کشندگی بالای گونه مورد مطالعه را در غلظت های پایین برای هر دو سویه نشان می دهد. در بررسی نتایج آزمون MTT مشخص شد که اسانس نتوانست سمیت ناشی از روتنون را کاهش دهد و بالعکس خود عاملی برای کاهش زنده‌مانی سلول ها بود. بررسی میزان زنده مانی سلول های مورد مطالعه تحت تاثیر غلظت های مختلف اسانس نشان داد که، تیمار اسانس قبل از روتنون بیشترین زنده مانی و تیمار بعد از اعمال روتنون کمترین زنده مانی را داشت. در مقابل عصاره توانست در تست‌های پیش تیمار قبل از اعمال روتنون از سمیت این ماده بکاهد و زنده‌مانی سلول ها را افزایش دهد که درصد زنده مانی سلول ها در تست 12 ساعته بیشتر بود. در مورد عصاره نیز همانند اسانس تیمار آن قبل از روتنون بیشترین زنده مانی و تیمار بعد از اعمال روتنون کمترین زنده مانی را داشت. نتایج مربوط به تست ایمنوسیتوشیمی با اعمال روتنون و عصاره نشان داد که در غلظت 50 میکروگرم بر میلی لیتر میزان بیان ژن یا ظهور پروتیین تیروزین هیدروکسیلاز افزایش پیدا کرد که نشان از افزایش پیش ساز دوپامین در مدل سلولی پارکینسونی مورد مطالعه می باشد. از نتایج به دست آمده می توان به این نتیجه گیری رسید که اکوتیپ های گونه T. kotschyanus از منطقه کوسالان استان کردستان می تواند به عنوان یکی از گیاهان دارویی موثر، با دارا بودن خواص آنتی اکسیدانی، ضد باکتریایی بالا معرفی شود. همچنین این گیاه با اثر گذاری بالا بر مهار رشد سلول های پروکاریوت می توانند گزینه ایی مناسب برای مهار رشد و تکثیر سلول های سرطانی نیز باشد.

خانواده Asteracea شامل تعداد زیادی گیاه گلدار است که متشکل از 1600 جنس و 23000 گونه در جهان است. گونه Achillea Biebersteinii قرن‌ها در طب سنتی در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفته است و خواصی مانند تسکین دردها و بهبود زخم‌ها را داشته و بهعنوان یک درمانگر گیاهی در طب سنتی مورد استفاده قرار گرفته است. در این پایان نامه به بررسی خواص فیتوشیمیایی عصاره گونه A. Biebersteinii با آزمونهایی از جمله سنجش توان آنتی اکسیدانی بهروش DPPH وFRAP، ارزیابی محتویات فنولی و فلاونوئید و همچنین آنالیز ترکیبات بهروش Gas chromatography/mass spectrometry (GC/MS) پرداخته شدهاست. همچنین پس از تهیه نانواسانس با روش وارونگی فاز امولسیونی (Emulsion phase inversion nanoemulsion)، خواص ضد میکروبی عصاره و اسانس و نانواسانس تولید شده، از طریق آزمونهای بررسی‌هاله عدم رشد، تست مهار تشکیل بیوفیلم، آزمون هم افزایی آنتیبیوتیک و همچنین آزمون بررسی حداقل غلظت مهار کنندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج آزمونهای آنتی اکسیدان FRAP و DPPH نشان از توان احیای آهن و مهار رادیکالی خوب عصاره اینگونه بوده است. هر چند که بهترتیب در مقایسه با استانداردهای اسید اسکوبیک و ترولوکس تفاوت معنی داری را نشان داد. غلظت موثر در مهار رادیکال آزاد DPPH (IC50=964μg/ml) بود. البته از آنجا که عصاره قادر به احیای 50 درصد Fe3+ نبود، از محاسبه EC50 آن صرفنظر شد. همچنین نتایج محتوای فنول و فلاونوئید تام گونه مورد مطالعه نشان داد که بهترتیب 66/30 میلی گرم اسید گالیک و 55/41 میلی گرم کوئرستین در هر گرم از عصاره وجود دارد. نتیجه حاصل از آنالیز طیف سنجی جرمی (GC-MS) اسانس اینگونه، ۵۸ ماده را نشان داد که بیشترین درصد حجمیآن‌ها مربوط به ترکیباتی از گروه مونوترپنوییدها (کافور، اوکالیپتول)، ترپینول ها و هیدروکربنهای آروماتیک بوده است که این ترکیبات در صنایعغذایی، آرایشی، بهداشتی و همچنین صنایع دارویی مورد استفاده قرار میگیرند. بر اساس نتایج حاصل از آزمایش مهار تشکیل بیوفیلم نانوذرات تهیه شده از اسانس اثر بخشی بهتری نسبت به اسانس طبیعی داشتند. نانو اسانس اینگونه در مهار تشکیل بیوفیلم در پاتوژن قارچی Candida albicans موثرتر از سویههای باکتریایی Eschrichia coli و Staphylococcus aureuse بود. عصاره در بین سویههای باکتریایی، در مقابله با سویه E. coli در مهار تشکیل بیوفیلم، دارای تاثیر مثبت بود. بر اساس نتایج آزمون آنتی بیوگرام، با توجه به میزان تولید هاله عدم رشد، عصاره گیاه بر روی قارچ C. albicans در هر دو غلظت (05/0 و 15/0 میلی گرم بر میلیلیتر) دارای اثر بخشی مثبت و قابل توجهی بود. عصاره همچنین باعث مهار رشد باکتری S. aureus شد. نانواسانس نیز در غلظت بالا داری اثر بخشی مثبت بر مهار رشد باکتری‌های Bacillus cereuse و S. aureus بود. نتیجهای برای آزمونهای هم افزایی با آنتیبیوتیک و همچنین آزمایش تعیین MIC/MBC مشاهده نشد. به این معنی که در دو غلظت مورد استفاده از عصاره گیاه (05/0 و 15/0 میلی گرم بر میلیلیتر) رشد پاتوژنها مشاهده شد و در هیچ غلظت از عصاره همراه با آنتی بیوتیک افزایش مهار تکثیر میکروارگانیسمها و اثر هم افزایی مشاهده نشد. با این وجود بهدلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی قابل توجه و مهار رشد و تکثیر پاتوژن قارچی C. albicans و همچنین سویههای باکتریایی مانند Bacillus cereuse و S. aureus میتوان بهشرط حفاظت زیستی گونه از آن در صنایع دارویی و غذایی استفادهکرد.

جنس Allium به خانواده Amaryllidaceae (نرگسیان) از شاخه گیاهان گلدار و رده تک لپه ای ها تعلق داشته و یکی از بزرگ ترین خانواده های این رده محسوب می شود. این تاکسون وسیع شامل حدود 918 گونه ناهمگن در سراسر جهان بوده است که بومی مناطق خشک و معتدل نیمکره شمالی می‌باشند. گیاه A. saralicum با پراکنش منطقه ای در ایران، ترکیه و عراق یکی از گونه هایی است که به جهت دارویی گزارش های متعددی از آن شده است. هدف از این پژوهش مطالعه اکوتیپ هایی از منطقه سارال استان کردستان و بررسی فیتوشیمی اندام های هوایی مختلف ( ساقه، برگ و گل) این گونه و بررسی اثر سایتوتوکسیک عصاره ی اتانولی و متانولی این اندام ها بر روی رده سلولی سرطانی HeLa بوده است. بررسی توان آنتی اکسیدانی گونه ها به دو روش FRAP و DPPH، سنجش محتوای فنول و فلاونوئید به ترتیب با روش های فولین سیلیکاتیو و رنگ سنجی کلرید آلومنیوم و بررسی سمیت سلولی به روش MTT صورت گرفت و همچنین ترکیبات شیمیایی موجود در عصاره ی متانولی اندامهای هوایی A. saralicum با روش GC آنالیز شد. نتایج تست FRAP حاکی از آن بود که نمونه ی برگ متانولی A. saralicum بیشترین قدرت احیا کنندگی را نسبت به دیگر نمونه ها از خود نشان داد و کمترین توان احیاکنندگی مربوط به نمونه ی گل اتانولی بوده است. در حالی که در سنجش محتوای آنتی اکسیدانی به روش DPPH بیشترین توان مهار رادیکال را نمونه ی برگ اتانولی داشته و کمترین مقدار همانند تست FRAP مربوط به نمونه ی گل اتانولی A. saralicum بوده است. کمترین غلظت لازم برای مهار 30 درصد رادیکال (IC30) برای نمونه برگ اتانولی به دست آمد (µg/ml 68/171) و بیشترین مقدار متعلق به عصاره گل اتانولی بود (g/mlµ 42/1299). در سنجش محتوای فنولی نمونه ها، بیشترین مقدار فنول (mg AG/gr extract 233409/0± 42273/17) مربوط به نمونه برگ متانولی و کمترین مقدار آن (mg AG/gr extract 275505/0± 84547/14) را نمونه ی برگ اتانولی به خود اختصاص داده است. در ارزیابی محتوای فلاونوئیدی نمونه ی برگ اتانولی به مقدار (mg Quercetin/gr extract 9846/3 ± 32737/17) بیشترین محتوای فلاونوئید را داشته است. در حالی که، کمترین محتوای فلاونوئیدی مربوط به نمونه ی گل اتانولی به مقدار (mg Quercetin/gr extract 09833/0± 50593/9) بوده است. آنالیز ترکیبات شیمیایی عصاره متانولی کل اندامهای هوایی گونه A. saralicum سه ترکیب با درصد بالا را نشان داد. بالاترین درصد مربوط به Methyl 2-cyano-3,4-Dimethyl-4-phenylcrotonate بوده است که ترکیبی از گروه استرها می باشد و دو ترکیب دیگر در پایگاه های اطلاعاتی داده های شیمیایی بررسی شد اما ترکیب مشابه آنها یافت نشد. در سنجش سمیت عصاره ی گونه A. saralicum به روش MTT، تمامی نمونه ها در غلظت های مختلف اثرگذاری قابل توجهی بر روی میزان زنده مانی سلول های سرطانی از خود نشان دادند. به طوریکه حتی در غلظت های پایین عصاره ها درصد زنده مانی سلول ها کاهش پیدا کرد. بر اساس نتایج به دست آمده می توان گونه A. saralicum را به عنوان یکی از گونه های دارویی استان معرفی کرد و با اهتمام به حفاظت از تنوع زیستی گونه آن را به صنعت دارویی معرفی کرد.

Araceae is a monocotyledonous plant family that includes approximately 144 genera and over 3645 species divided into numerous subfamilies. Several Araceae species have been cultivated by humans for a variety of purposes ranging from food to medicine. The current study used dried leaves and flowers of the chosen plant species that were obtained from the Kurdistan region of Iraq and the Kosalan mountain region of Iran to assess the antioxidant, antibacterial, and synergistic effects of certain Araceae. For this study, two Araceae species—Arum conophalloids L. and Eminium intortum (Bloome) schott—were selected. After drying for one to two weeks at room temperature in the shade and out of the sun, methanolic extracts of a given species were prepared. The DPPH and FRAP tests were performed to evaluate the extracts' antioxidant activity. The Folin-Ciocalteau and aluminum chloride color complex techniques were used to measure the total phenolic and total flavonoid contents, respectively. The identification of chemical components and the produced metabolites was carried out using Gas Chromatography-Mass Spectroscopy (GC-MS) analysis. Additionally, a variety of antimicrobial tests, such as the agar well diffusion test, disc diffusion test, MIC, MBC, biofilm assay and synergistic effect with common antibiotics were conducted to determine their effect upon bacterial and fungal cells. The study's findings indicated that both Arum (leaf and flower) and Eminium (leaf and flower) extracts had low antioxidant capacities, Eminium intortum leaf extract had the highest antioxidant capacity belongs to the Arum species and Eminium intortum flower extracts. The assessment of antioxidant capacity using the FRAP method with Reduction inhibition percent showed that E.intortum leaf had the highest reductive power and the DPPH test results, with their IC20 values showed that Eminium intortum flower extract is more effective in inhibiting free radicals compared to other extracts. Additionally, E.intortum leaf extract exhibited the highest flavonoid content with 16.55952±6.101998 milligrams of quercetin per gram of extract. Although A.conophalloides leaf allocated the highest phenolic content to itself with 19.32927±1.24647 milligrams of gallic acid per gram of extract. The bioactive compounds found in Arum conophalloides leaf extract were identified by GC-MS analysis. These included cadin-3,5-diene (a sesquiterpenoids), Vitamin A, 6-Aza-5,7,12,14-tetrathiapentacene (alkaloids) and (steroids, monoterpenoids) Cyclopentane, 1,2-dimethyl-3-(1-methylethenyl). Other bioactive compounds found in Eminium intortum leaf included 2,6,10-TRIMETHYL,14-ETHYLENE-14-PENTADECNE (terpenoids), Phthalic acid esters (dialkyl), 4,7-Diphenyl-9-dimethylamino-5H-dibenzo[c,e]azepin (Benzazepines), and 3-METHYL-5-DIPHENYLDIHYDRAFURAN (Fatty Acids).Additionally, Antimicrobial tests indicated that Eminium intortum flower extract had greatest inhibitory effects on the candida albicans with low concentration of extract but does not show any inhibitory effect on the tested bacteria with the same concentration, while at higher concentration 100mg/ml the extracts have a few effects on Bacillus cereus, Staphylococcus aureus and Escherichia coli was approximately ineffective, among the studied bacteria, all extracts showed the higher ability to inhibit bacteria growth against Bacillus subtilis and they are don’t have any inhibitory effect on Pseudomonas aeruginosa even at higher concentration. The MIC and MBC test performed for all extracts against Bacillus subtilis and candida albicans, only Arum conophaloids leaf extract make inhibition at 50mg/ml two-fold decrease on Bacillus subtilis.As well as the checkerboard test was showed that the effectiveness of various extracts in augmenting the potency of the commonly employed antibiotics, penicillin and Amphotericin B, against Bacillus cereus and Candida albicans. Following a 24-hour period, noteworthy enhancements were observed in the efficacy of both antibiotics for the specified microorganisms. biofilm formation assay tests were performed for extracts do not show antimicrobial activity, it produces a false positive inhibition in studies microbes due to the presence of small extract particles.

در این پژوهش ابتدا به بررسی خواص زیستی عصاره گونه Pimpinella anthriscoides از تیره چتریان پرداخته شد. و عصاره این گیاه از نظر خواص آنتی اکسیدانی (با استفاده از روش های احیای آهن (FRAP) ، روش حذف رادیکال DPPH)، محتوای فنولی تام و فلاونوئیدی، بررسی شد. با توجه به محرز شدن عدم اسانس دهی این گونه و ناتوان بودن عصاره آن در مهار رشد باکتریهای هدف، گونه Hymenocrater longiflorus از تیره نعناییان انتخاب گردید. تست های آنتی اکسیدانی، بررسی محتوای فنلی، فلاونوییدی و ارزیابی های میکروبی نیز برای عصاره این گونه انجام شد. مقدار اسانس به دست آمده از اندام های هوایی این گونه نیز بسیار ناچیز بود و برای انجام آزمون های تکمیلی میکروبی (مهار تشکیل بیوفیلم، MIC و MBC) کفایت نمی کرد. لذا گونه دیگری از خانواده نعناییان (Thymus kotschyanus) برای مقایسه با H. longiflorus که حجم تولید اسانس آن به مراتب بیشتر بود انتخاب شد. خواص زیستی گونه T. kotschyanus شامل: بررسی توان آنتی اکسیدانی به روش FRAP و DPPH، بررسی محتوای فنل با روش فولین سیو کالتیو و محتوای فلاونویید با روش رنگ سنجی آلومینیوم کلرید، بررسی اثرات ضد میکروبی با روش‌های مختلف (ارزیابی هاله عدم رشد با روش دیسک دیفیوژن، روش رقت لوله‌ای جهت برآورد MBC و MIC و ارزیابی کمی و کیفی میزان مهار تشکیل بیوفیلم) بر روی سویه‌های باکتریایی Escherichia coli و Staphylococcus aureus مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون FRAP نشان داد H. longiflorus در تمامی غلظت ها نسبت به دو گونه گیاهی دیگر توان احیا کنندگی بالاتری دارد. اگر چه نتایج آزمون DPPH، عصاره و اسانس گیاه T. kotschyanus را در مهار رادیکال آزاد موفق تر نشان داد. آزمون ارزیابی محتوای فنولی و فلاونوئیدی نشان داد که گونه P. anthriscoides به ترتیب با دارا بودن 1/100 میلی گرم کوئرستین بر گرم عصاره بیشترین محتوای فلاونوئیدی و 36/65 میلی‌گرم اسید گالیک بر گرم عصاره بالاترین محتوای فنولی را به خود اختصاص داد. هر چند نتایج آزمون های ضد میکروبی عصاره گونه P. anthriscoides را حتی در بیشترین غلظت ناتوان در مهار سویه های گرم مثبت و منفی مورد مطالعه نشان داد. لذا از انجام آزمون های تکمیلی ضد میکروبی با حضور عصاره این گونه صرف نظر شد. عصاره گونه H. longiflorus در بیشترین غلظت (g/ mlµ 300) هاله عدم رشدی به قطر 13 میلی متر برای سویه S. aureus و 8 میلی متر برای سویه E. coli تولید کرد که در مقایسه با عصاره دو گونه دیگر که در مهار تکثیر باکتریها ناتوان بودند، این گونه نتیجه قابل قبولی داشت. اسانس گونه H. longiflorus نیز در بیشترین غلظت (µl/ml100) قطر هاله عدم رشد 7 میلی متر را در برابر سویه E. coli ایجاد کرد. اسانس گونه T. kotschyanus در غلظت های 25 و50 میکرولیتر بر میلی لیتر اسانس، قطر هاله عدم رشدی به ترتیب برابر 14 و16 میلی متر در برابر سویه E. coli و 13 و 16 میلیمتر در برابر سویه S. aureus نشان داد. اسانس این گیاه در غلظت 100 میکرولیتر بر میلی لیتر صد در صد کشندگی را برای هر دو سویه باکتری القا کرد به طوری که اجازه رشد و تکثیر برای تولید هاله عدم رشد به باکتریها داده نشد. نتایج آزمون MIC برای گونه T. kotschyanus (سویه S. aureus MIC=6/25µl و سویه اشریشیا کلی MIC=12/5µl) نشان داد که در غلظت های پایین، اسانس قادر به مهار تکثیر باکتریها بوده است. آزمون سنجش مهار تشکیل بیوفیلم نیز نشان داد که اسانس گونه آویشن کوهی در MIC/2 تاثیر گذار بوده است و با اختلاف معناداری رشد بیوفیلم باکتری را مهار کرده است. البته در MIC/4 و MIC/8 نتایج معناداری حاصل نشد. آنالیز GC- mass اسانس گونه T. kotschyanus مهمترین ترکیب آن را Linalol (49/17%) نشان داد. توان آنتی اکسیدان و ضد میکروبی قابل قبول اسانس و عصاره گونه H. longiflorus و T. kotschyanus می تواند نشان از دارا بودن پتانسیل دارویی این گونه ها باشد.

در این تحقیق به مطالعه دو گونه‌ی گیاهی Viola odorata L. از خانواده بنفشه و Benth. Hymenocrater longiflorous از خانواده نعناع، به‌عنوان اکوتیپ هایی از منطقه کوسالان کردستان، پرداخته شده‌است. گونه Odorata V. گیاهی است از شاخه نهاندانگان دولپه، راسته Malpighiales و خانواده Vilolaceae، جنس Viola که بومی اروپا و آسیا بوده و بزرگ‌ترین جنس از خانواده بنفشه است. 600-525 گونه از این جنس در دنیا وجود دارد. در ایران 98 گونه از این جنس وجود دارد که 83 گونه از آن تنها از ایران گزارش شده‌است. Hymenocrater نیز یکی از جنس‌های تیره Lamiaceae (نعناعیان) است که در دنیا 89 گونه دارد و در ایران، افغانستان، ترکمنستان، پاکستان، ترکیه، عراق پراکنش دارند. 88 گونه از این جنس در فلور ایران گزارش شده‌است که چهار گونه از آنها اندمیک هستند. گونه‌های مورد مطالعه در این تحقیق در بهار 1402 از منطقه کوسالان کردستان جمع آوری شدند. در این مطالعه به بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی به‌روش‌های احیای آهن و مهار رادیکال DPPH، سنجش میزان محتوای فلاونوئید و فنل تام و آزمایش‌های ضد میکروبی (آنتی بیوگرام و ارزیابی حداقل غلظت کشندگی و مهار کنندگی) بر روی گیاهان مذکور پرداخته شده‌است. ارزیابی توان آنتی اکسیدانی با استفاده از روش احیا آهن نشان داد که گل گونه H. longiflorus، بیشترین میزان قدرت احیا کنندگی را داشته است. همچنین این گونه در مهار رادیکال آزاد نیز عملکرد بهتری داشت و با پایین‌ترین IC50 (4/851 میکروگرم بر میلی‌لیتر) نزدیک‌ترین غلظت مهار را نسبت به استاندارد ترولاکس (35/612 میکروگرم بر میلی‌لیتر) نشان داد. همچنین برگ گونه‌ی V. odorata با داشتن 58/21 میلی گرم کوئرستین در گرم عصاره بیشترین مقدار فلاونوئید را داشت و گل این گونه کمترین مقدار را دارا بود (37/3). محتوای فنل نمونه‌های مورد مطالعه در یک رنج نزدیک به‌هم بین 30-33 میلی گرم اسید گالیک در گرم عصاره بودند. نتایج آزمایش‌های ضد میکروبی نشان داد که عصاره‌ی گل گونه‌ی V. odorata در غلظت‌های مختلف برای تکثیر هر دو سویه حساسیتی ایجاد نکرد. البته برگ این گونه در بالاترین غلظت ( 200 میلی گرم بر میلی‌لیتر) هاله عدم رشدی را برای سویه‌ی coli Escherichia به قطر 7 میلی‌متر ایجاد کرد. همچنین برگ گونه H. longiflorus هاله عدم رشد را در تمام غلظت‌ها تنها برای سویه Staphylococcus aureus ایجاد کرد و روی سویه گرم منفی بی‌تاثیر بود. گل گونه H. longiflorus با ایجاد هاله عدم رشد (13 میلی‌متر) در تمام غلظت‌ها بر روی سویه S. aureus و در غلظت 200 میلی گرم بر میلی‌لیتر بر روی سویه E. coli نسبت به سایر نمونه‌ها عملکرد بهتری داشته است. نتایج آزمون رقت لوله ایی MIC 25mg/ml و MBC 50 mg/ml را برای گل و برگ گونه H. longiflorus در برابر سویه S. aureus و MIC 200mg/ml برای سویه E. coli نشان داد. عصاره گل بنفشه بر روی هر دو سویه بی‌تاثیر بود و قادر به مهار رشد آنها نشد ولی عصاره برگ آن MIC 200 mg/ml را تایید کرد. نتایج این تست با آزمون آنتی بیوگرام منطبق بود. نتایج آنالیز GC نمونه‌ها حضور مجموعه ایی از ترپنوییدها، سزکویی ترپنوییها، آلکالوییدها، قندها، استرها و.... را در گونه‌های مورد مطالعه تایید کرد. با استناد به حضور این گونه ترکیبات خاصیت ضد دیابتی و ضد سرطانی برای گونه‌های مورد مطالعه پیش بینی می‌شود. بر اساس داده‌ها می‌توان نتیجه گرفت که گونه H. longiflorus می‌تواند با اجرای تدابیر حفاظت زیستی گونه، در آینده به‌عنوان گونه دارویی معرفی گردد.

تیره چتریان با دارا بودن حدود ۴۴۰ جنس و ۳۵۰۰ گونه یکی از بزرگ ترین تیره‌های گیاهی دنیا به‌شمار آمده و با کاربردهای فراوان خوراکی، دارویی، آرایشی و بهداشتی همراه می‌باشند. اطلاع از ترکیبات شیمیایی و اثرات زیستی گونه‌های این خانواده با توجه به پراکنش وسیع و تعداد فراوان گونه‌ها در جهت پیشبرد اهداف پزشکی- دارویی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در این پژوهش به مطالعه اسانس و عصاره سه گونه (Chaerophyllum macrospermum, Prangos ferulacea, Ferula orientalis) از ‌استان کردستان پرداخته‌شده است. در مطالعه حاضر مجموعه‌ای از خواص زیستی گونه‌های هدف مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی توان آنتی‌اکسیدانی گونه‌ها با استفاده از روش‌های FRAP،DPPH ، سنجش محتوای فنول و فلاونوئید، به ترتیب با روش‌های فولین سیوکالتیو و رنگ سنجی کلرید آلمینیوم و بررسی اثرات ضد میکروبی با روش‌های مختلف که شامل: ارزیابی هاله عدم رشد، روش رقت لوله‌ای جهت برآورد MBC و MIC و ارزیابی میزان مهار تشکیل بیوفیلم در سویه‌های باکتریایی Escherichia coli و Staphylococcus aureusپرداخته شد. در ادامه از بین سه گونه مورد مطالعه، گونه موفق انتخاب و خاصیت ضدسرطانی اسانس آن بر روی رده سلولی HeLa با روش MTT بررسی شد. ترکیبات شیمایی احتمالی موجود در اسانس گونه‌ها نیز با روش GC-Ms شناسایی شد. گونه‌های مورد نظر پرداخته شده است. ارزیابی توان آنتی اکسیدانی با روش FRAP نشان داد که گونه‌های C. macrospermum و F. orientalis بیشترین قدرت احیاء کنندگی را داشته اند که نتایج آزمایش DPPH نیز این یافته را تایید و IC50 آنها به ترتیب854±1.51μɡ/ml و 916±1.51μɡ/ml بود. همچنین گونه C. macrospermum با 1.3±31.28 میلی‌گرم کوئرستین بر گرم عصاره بیشترین محتوای فلاونوئیدی را ازخود نشان داد. اگرچه P. ferulacea با 0.38±30.82 میلی‌گرم اسید گالیک بر گرم عصاره بالاترین محتوای فنولی را به خود اختصاص داد. نتایج آزمایش‌های ضدمیکروبی نشان داد که عصاره و اسانس P. ferulacea هیچ اثری بر تکثیر سویه‌های باکتریایی گرم مثبت (S. aureus) و گرم منفی (E. coli) نداشته است. ولی اسانس گونه C. macrospermum هم باعث تشکیل هاله عدم رشد و هم در غلظت‌های 75 و 150 میکرولیتر بر میلی‌لیتر به ترتیب باعث مهار رشد و القاء کشندگی شده است. به علاوه در غلظت‌های کمتر از 75 میکرولیتر بر میلی‌لیتر نیز تاثیر معنی‌داری بر تشکیل بیوفیلم باکتریایی بویژه در سویه گرم مثبت داشته است. همچنین در این پژوهش به ارزیابی سمّیت سلولی اسانس C. macrospermum بر رده سلولی سرطانی HeLa پرداخته شده است. خاصیت ضد سرطانی اسانس این گیاه حتی در غلظت های پایین (18.75 μl/ml) تایید شد. اگرچه در غلظت های بالاتر به دلیل عدم انحلال پذیری کامل اسانس در DMSO یک درصد (به عنوان حلال) جذب بالاتری به دست آمد (جذبی کاذب)، اما تصاویر سلول ها نشان از اثر کشندگی محرض اسانس C. macrospermum در تمام غلضت ها بوده است که نتیجه نشان دهنده تاثیر مثبت اسانس این گونه بر این رده سلولی می‌باشد. بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس گونه‌های مورد مطالعه نشان داد که ترکیباتی شامل: ψ-Limonene، L-α-Pinene و Ocimene-β بیشترین درصد در گونه C. macrospermum ؛ α-Pinene و Fenchyl acetate بیشترین درصد در گونه F.orientalis ؛ 3-Carene و Terpinene-ɣ ترکیبات غالب در P. ferulacea بودند. با توجه به یافته های تحقیق، گونه های مورد مطالعه منابع فراوانی از مونوترپن ها و استرها هستند. به ویژه گونه های C. macrospermum و F. orientalis پتانسیل بالایی برای استفاده در صنایع دارویی و غذایی دارند.

جنس Allium ، بهویژه زیر جنس Melanocrommyum شامل بخشهایی است که از لحاظ تاکسونومیکی بسیار پیچیده بوده و محتوای بخشهای آن در طول زمان به دفعات بازبینیشده است. در مطالعهی حاضر ارتباط بین 32 اکوتیپ متعلق به 10 گونه مختلف از جنس Allium، با استفاده از نشانگر ISSR مورد بررسی قرار گرفت. 9 آغازگر مورد استفاده، 166 باند چند شکل را تولید کردند (متوسط 18 باند به ازای هر آغازگر). از بین آغازگرهای مورد استفاده، آغازگر ISSR873، با 27 نوار، بیشترین و آغازگر ISSR4 با 2 نوار کمترین تعداد نوار چندشکل را ایجاد نمودند. PIC نشانگرها بین 04/0 تا 43/0 متغیر بود. تجزیه خوشهای به روش UPGMA و تجزیه به مختصات اصلی، اکوتیپ های موردمطالعه را در چهار گروه قرار داد. نتیجه خوشه بندی و تجزیه به مختصات اصلی نشان داد که بیشتر گونههایی که از لحاظ ریخت شناختی به هم شبیه هستند در گروههای نزدیک به هم قرار گرفتند. این مساله میتواند تک نیا بودن گونههای موردمطالعه را تایید کند. اگرچه اکوتیپی از گونه A. hooshidaryae نزدیک به گونه A. saralicum در بخش Melanocrommyum قرار گرفت که این احتمالاً میتواند با حوزه پراکنش جغرافیایی یکسان آنها توجیه شود. بر اساس ضریب تشابه Dice، بیشترین درصد تشابه در بین اکوتیپهای 4 A. stipitatum و A. saralicum 4 (72%) و کمترین شباهت در بین اکوتیپهای مربوط به گونههای A. tripedale و A. iranicum (12 %) برآورد شد. اکوتیپ های با کمترین درصد تشابه به زیر جنس های Allium و Nectaroscordum تعلق دارند که در خوشههای مجزا قرار گرفتند.

دیابت یکی از شایع ترین اختلالات غدد درون ریز است که بر دو نوع است، دیابت نوع اول ناشی از تخریب خود ایمنی سلول های β پانکراس است و معمولاً منجر به کمبود مطلق انسولین می شود. دیابت نوع دوم که شامل افرادی می شود که مقاومت به انسولین دارند. در این مطالعه از استرپتوزوتوسین به عنوان عامل القا کننده دیابت استفاده شد. دیابت باعث افزایش نیتریک اکساید و افزایش رادیکال های آزاد می شود. بسیاری از گیاهان، ادویه جات و سایر مواد گیاهی برای درمان دیابت در سراسر جهان معرفی شده است. ثابت شده است که بامیه (A.esculentus) می تواند به عنوان یک مکمل غذایی به منظور جلوگیری از عوارض ناشی از استرس اکسیداتیو در دیابت استفاده شود. در این تحقیق سلول های بتای پانکراس کشت داده شدند و سپس با استرپتوزوتوسین دیابتی شدند و نهایتا اثر عصاره گیاه بامیه روی این سلول ها بررسی شد. سنجش میزان ترشح انسولین به روش الایزا و کیت اختصاصی با آنتی بادی اختصاصی برای انسولین انسانی در پلیت های 96 خانه ای انجام شد. سلول ها پس از تیمار با STZ و عصاره با تریپان بلو مخلوط و روی لام نئوبار زیر میکروسکوپ مشاهده شدند. سپس سلول های زنده و مرده شمارش و درصد سلول های زنده محاسبه شد. از مایع رویی خانه های ظرف کشت همه ی گروه ها و کنترل جمع آوری و جهت سنجش نیتریک اکساید استفاده شد. ظرفیت تام آنتی اکسیدانی به روش فرپ انجام شد. سلول های رده ی بتای پانکراس تحت تاثیر عصاره و STZ قرار گرفته شد. STZ باعث مرگ سلولی و کاهش معنی دار در تعداد آنها شد. اما همراهی عصاره با STZ، نشان داد که عصاره سمیت سلولی STZ را کاهش داده و باعث افزایش معنی دار تعداد سلول ها می شود. همچنین مشخص شد که دیابت القا شده توسط STZ باعث کاهش معنی داری در ترشح انسولین و اثر عصاره همراه با STZ باعث افزایش معنی دار ترشح انسولین شد. عصاره به تنهایی تغییر چندانی در سطح نیتریک اکسید نداشت اما در سایر گروه های تحت تیمار عصاره و STZ در سطح نیتریک اکساید، افزایش معنی داری را نشان داد. اما در گروه STZ+Extract عصاره باعث کاهش سطح نیتریک اکسید شد. در نهایت STZ سبب افزایش معنی دار در سطح FRAP شد. ظرفیت تام آنتی اکسیدانی در تمام گروه ها نسبت به گروه کنترل افزایش پیدا کرد و معنی دار بود. در حالی که گروه تیمار شده با عصاره تغییر معناداری را در سطح FRAP نشان نداد و شبیه گروه کنترل بود.

جنس Allium متعلق به خانوادهی Amaryllidaceae (نرگسیان) میباشد، که شامل بیش از 1000 گونه دوساله یا چندساله، پیازدار و برخی دیگر دارای ریزوم یا ریشه ذخیرهای که دارای خواص دارویی و زینتی است. دانش سیتوژنتیک اثرات ژنتیکی، رفتار و ساختار کروموزومها را موردمطالعه قرار میدهد. مطالعات سیتوژنتیک دارای اهمیت زیادی است از جمله: برای شناخت ویژگیهای ژنتیکی گیاه (بومی، وحشی) و تشخیص وضعیت کروموزومهای گیاه است و با استفاده از اطلاعات کروموزومی مقایسهی گونهها و جمعیتها ممکن میشود. در مطالعه حاضر غدهی پیاز گونههایی از زیرجنس های Allium و Melanocrommyum از حوزههای مختلفی از منطقه سارال استان کردستان جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. گونههای مورد مطالعه شامل: A.Saralicum،A. haemanthoides ، A. ubipetrense، A. stipitatum و A. ampeloprasum بودند. در این تحقیق ساختار و وضعیت کروموزومهای گونهها با استفاده از روش سیتوژنتیک کلاسیک (اسکواشینگ) مورد بررسی قرار گرفت. از نرمافزار ایدیوکار برای محاسبه پارامترهای کاریوتیپی و کروموزومی استفاده شد. از هر گونه حداقل 5 پلاک سلول متافازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بجز گونه A. ampeloprasum که تتراپلویید بود بقیه گونه ها دیپلوئید بوده و دارای عدد پایه کروموزومی 8x= هستند. در گونه A. saralicum یک جفت ریز ماهواره بر روی بازوهای کوچک کروموزوم ها و همچنین در گونه های A. Saralicum، A. haemanthoides و A. stipitatum 1-2 B کروموزوم مشاهده شد. در این مطالعه تصویر میکروسکوپی پلاک های کروموزومی متافازی، ایدیوگرام و مشخصات کاریوتیپ گونه های موردمطالعه ارائه شده است. لازم به ذکر است سیتوژنتیک گونه A. Saralicum برای اولین بار گزارش شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که A. ubipetrense و A. stipitatumبه ترتیب متقارن ترین و نامتقارن ترین کروموزومها را دارند. فرمول کاریوتیپی گونه ها به شرح ذیل تعیین گردید: A. ubipetrense =16m A. saralicum= 14m+2sm A. stipitatum= 10m+6sm A. haemanthoides= 10m+6sm

The present study aimed to test pharmacognosy and molecular study of some Allium species (Amaryllidaceae) using internal transcribed spacer (ITS) gene region collected from Saral area of Kurdistan province, Iran. Three Allium species including Allium tripedale, Allium hooshidaryae and Allium stipitatum was selected to be included in the study. Methanolic extracts of selected species was prepared after drying in ppropriate light and temperature conditions. Ferric reducing assay was used to measure antioxidant capacity of extracts. Total phenolic and total flavonoid contents were measured using the Folin Ciocalteau and aluminum chloride color complex methods, respectively. Furthermore, different pharmacogenosy test was performed to predict of present chemical compounds in studied Alliums. Antimicrobial testing of plant extracts for gram-positive and gram-negative strains was performed by disk diffusion method. The results showed a low to moderate antioxidant capacity of studied Alliums compared to ascorbic acid. Among three studied Alliums, the highest antioxidant capacity belonged to Allium hooshidaryae; however, no significant difference was found between three studied Alliums (p>0.05). Pharmacognosy tests indicated that all studied Alliums contained phenolic, flavonoid and glycosides compounds and Allium stipitatum had the highest number of chemical compounds. Antimicrobial tests indicated that Allium stipitatum had greatest inhibitory effects on the bacterial, while Allium hooshidaryae was approximately ineffective. Among the studied bacteria, Pseudomonas aeruginosa strain was approximately resistance against studied Alliums antimicrobial activity. Moreover, Allium stipitatum showed the highest ability to inhibit bacteria growth against Staphylococcus aureus in all concentrations. The results of fragment sequencing revealed that used primers amplified a 900 bps fragment of which 383 nucleotides were vary between used species. The phylogeny analysis showed monophyletic clade for studied species among Melanocrommyum subgenus and close relationship between species. However, they were separated in three different sections.

خانواده چتریان دارای 300 تا 455 جنس و 3000 تا 3750 گونه می باشد. در این تحقیق به مطالعه سه گونه از خانواده چتریان (Zaravschanica membranacea، Anthriscus nemorosa و Zerauchania aucheri) در منطقه حفاظت شده کوسالان پرداخته شده است. گونه های مورد مطالعه در این تحقیق در بهار 1400 از منطقه کوسالان کردستان جمع آوری شدند. در این مطالعه به بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی به روش احیای آهن، سنجش میزان فلاونوئید و فنل تام، بررسی فارماگنوزی و آزمایش های ضد میکروبی بر روی گیاهان مذکور پرداخته شده است. ارزیابی توان آنتی اکسیدانی با استفاده از روش احیا آهن نشان داد که گونه Anthriscus nemorosa با داشتن 03/0± 464/0 میلی گرم اسید آسکوربیک در گرم عصاره بیشترین میزان قدرت احیاء کنندگی را داشته است. همچنین این گونه (Anthriscus nemorosa) با داشتن 32/8± 723/112 میلی گرم کوئرستین در گرم عصاره بیشترین مقدار فلاونوئید و با داشتن 35/0± 87/67 میلی گرم اسید گالیک در گرم عصاره بیشترین مقدار فنل تام را داشته است. نتایج بررسی فارماگنوزی نشان می دهد که گونه Zerauchania aucheriدارای بیشترین تعداد متابولیت ثانویه در بین گونه های مورد مطالعه است که شامل ساپونین، فنیک، گلیکوزید و فلاونوئید است. نتایج آزمایش های ضد میکروبی نشان داد که عصاره ی گونه Zerauchania aucheri در غلظت های مختلف برای تکثیر هر سه سویه حساسیتی ایجاد نکرد. بیشترین هاله عدم رشد، مربوط به عصاره گونه Zaravschanica membranacea در غلظت 400 میلی گرم بر روی سویه استافیلوکوکوس اورئوس (حدود 6 میلی متر) بود.

سرطان ریه یکی از شایع ترین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در مردان و زنان در سراسر جهان است. تقریباً 4/1 میلیون مرگ در سال در اثر سرطان ریه اتفاق می افتد. علاوه بر این، میزان مرگ و میر زنان مبتلا به سرطان ریه در کشورهای در حال توسعه به اندازه سرطان دهانه رحم است، که هرکدام 11٪ از کل مرگ و میر ناشی از سرطان زنان را تشکیل می دهند. مطالعات بسیاری با استفاده از بیومارکرها جهت شناسایی اختلافات در بیان miRNA بین بافت های سرطانی و غیر سرطانی مجاور آن، متمرکز بوده است. میکرو RNA ها (miRNA ها) RNA های غیر کد کننده 19 تا 25 نوکلئوتیدی هستند که تنظیم ترجمه بسیاری از ژن ها را کنترل می کنند. miRNA ها در تنظیم فرآیندهای مختلف بیولوژیکی، مانند مرگ سلولی، تکثیر، تمایز سلولی، تنظیم ژن، متابولیسم و تشکیل سرطان نقش دارند. miRNA ها در روند سرطانی شدن سلول ها یا نقش انکوژنیکی دارند (سطح آنها افزایش می یابد) یا نقش سرکوب کننده تومور دارند (سطح آنها کاهش می یابد). در نتیجه می توان از آنها به عنوان نشانگر پیش آگهی و تشخیصی در مراحل اولیه سرطان استفاده کرد. در این مطالعه، بیان ژن های miR144، miR16، miR328، miR200، miR301، miR451، miR340، miR425، miR24، miR126، miR550 و miR378 در نمونه های پلاسمائی بیماران مبتلا به سرطان ریه سلول های غیر کوچک (NSCLC) و نمونه های کنترل با استفاده از Real-time PCR بررسی شده و تغییرات بیان آنها از طریق تکثیر ژن های هدف ارزیابی شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که بیان miR144، miR16، miR200، miR301، miR451، miR340، miR425، miR24، miR550 و miR378 در نمونه های تومور نسبت به شاهد کاهش یافته و این miRNA ها به عنوان تومور ساپرسور عمل می کنند. و متعاقباً بیان miR328 و miR126 نمونه های تومور نسبت به شاهد افزایش یافته که این دو miRNA می توانند انکوژن باشند و در مراحل اولیه بیماری، می توان از آنها به عنوان نشانگرهای زیستی برای پیش آگهی و تشخیص سرطانهای ریه سلولهای غیر کوچک استفاده کرد.

جنس لاله واژگون ) ( Fritillaria Lمتعلق به تیره سوسنیان ( )Liliaceaاست، که بالغ بر 125گونه با اهمیت دارویی، زینتی و باغبانی را شامل میشود. گونههای این جنس شامل گیاهانی چند ساله، پیازدار و دارای گلهایی واژگون و پرچمهایی بنچسب هستد. لاله واژگون به عنوان یک مدل سیتوژنتیک پیشگام برای مطالعه میوز، میتوز و ساختار کروموزوم، به دلیل داشتن کروموزومهای فوقالعاده بزرگ و همچنین به عنوان جنسی که حاوی بزرگترین ژنوم گیاهی است شناخته شده است. اولین قدم جهت شناخت خصوصیات ژنتیکی یک گیاه تشخیص وضعیت کروموزومی آن گیاه میباشد و به کمک اطلاعات کروموزومی امکان مقایسه گونهها فراهم میگردد. مقایسهی کل DNAکروموزومی هر سلول در بین گونههای مختلف، حاکی از این است که ژنوم یوکاریوتهای عالی حاوی مقادیر زیادی از توالیهای تکرار شونده است، که کدکننده یا غیر کدکننده بوده و در عین حال این توالیها به شدت متغیر هستند. در پژوهش حاضر 6گونه از جنس Fritillariaاز مناطق مختلف استان کردستان جمعآوری شدند و مورد مطالعه کروموزومی و تغیین موقعیت توالیهای تکراری RNAریبوزومی قرار گرفتند. این F. zagrica, F. raddeana, F. persica, F. chlorantha, F. :گونهها شامل که با روش5srDNA و45srDNA هستند. توالیهایavromanica, F. assyriaca کیت-ترجمه نشاندار شده بودند، به عنوان کاوشگر برای تشخیص نواحی سازمان دهنده هستکی در ساختار کروموزوم این گونهها مورد استفاده قرار گرفتند. تکنیک مورد استفاده، هیبریدیزاسیون فلوروسانس درجا ( )FISHبود و پارامترهای کروموزومی و کاریوتایپی به وسیله نرمافزار ایدیوگرام آنالیز شدند. نتایج بدستآمده نشان داد که همه گونهها دیپلویید بوده و عدد کروموزومی آنها 2n=2x=24است. توالیهای هدف در این مطالعه با تنوع در تعداد در نواحی تلومری کروموزومهای گونههای مختلف دیده شدند. کروموزوم Bدر تعداد 4-3عدد، برای نخستین بار در گونه F. assyriacaدر دو جمعیت ( F.assyriacaاکوتیپ آبیدر و اکوتیپ صلواتآباد) گزارش شد و 2عدد Bکروموزوم نیز درگونه F. zagricaمشاهده گردید

جنس Fritillaria L. (لاله واژگون) متعلق به خانواده Liliacea (سوسنیان) است، که شامل 130 گونه پیاز دار و دارای گل های واژگون با خواص دارویی و زینتی است. سیتوژنتیک، دانشی است که اثرات ژنتیکی، ساختار و رفتار کروموزوم ها را مورد مطالعه قرار می دهد. انجام مطالعات سیتوژنتیکی در گیاهان بومی و وحشی اهمیت زیادی دارد، زیرا اولین قدم در جهت شناخت خصوصیات ژنتیکی یک گیاه تشخیص وضعیت کروموزوم های آن گیاه می باشد و به کمک اطلاعات کروموزومی امکان مقایسه گونه ها و جمعیتها فراهم می گردد. در پژوهش حاضر گونه های متفاوت از جنس Fritillaria در مناطق مختلف از استان کردستان مورد مطالعه قرار گرفت. گونه های جمع آوری شده شامل: F. avramanica، F. assyriaca، F. imperialis، F. persica، F. chlorantha، F. raddeana می باشند. در این تحقیق ساختار کروموزوم های گونه ها با استفاده از روش های سیتوژنتیک کلاسیک مثل اسکواشینگ و سیتوژنتیک مولکولی مثل هیبریداسیون فلوروسنت درمحل (فیش) مورد مطالعه قرار گرفتند. برای برآورد پارامترهای کروموزومی و کاریوتیپی از نرم افزار ایدوکار استفاده شد. حداقل 5 پلاک سلول متافازی از هرگونه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. برای انجام روش فیش از پلاسمید pTA71 که توالی های مربوط به ژن های S rDNA45 ریبوزومی گندم در آن کلون شده بود، به عنوان کاوشگر برای تشخیص نواحی سازمان دهنده هستکی استفاده شد. نتایج فیش برای دو گونه F. persica و F. raddeana نواحی سازمان دهنده هستکی را نشان داد. نتایج نشان داد که همه گونه ها دیپلوئید بود و عدد پایه کروموزومی 12 x= است. در بیشتر گونه ها کروموزوم ماهواره دار مشاهده شد. به طور عمده ماهواره آنها بر روی بازوی بلند کروموزوم است. در این مطالعه تصویر میکروسکوپی پلاک های کروموزومی متافازی، ایدیوگرام و مشخصات کاریوتیپ گونه های مورد مطالعه ارائه شد. لازم به ذکر است گونه F.avramanica برای اولین بار در دنیا ازنظر سیتوژنتیکی مورد مطالعه قرارگرفته است. فرمول کاریوتیپی گونه ها به شرح ذیل تعیین گردید: F. avramanica = 2sm+ 20St+ 2t F. assyriaca = 8sm + 14st+ 2t F. raddeana = 4m+2sm+4st+14t F. persica = 4m+2sm+16st+2t F. chlorantha = 6m+6sm+12t